========================================================
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ"ΕΜΠΡΟΣ" ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ.-(12/2/2010)
========================================================
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ.
========================================================
Τέτοιες μέρες
πριν ένα χρόνο, από τις σελίδες αυτής της εφημερίδας αποκαλύπταμε πως επί δυο
ολόκληρους αιώνες τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, προστάτη αγίου των
ερωτευμένων που θα μπορούσε να είναι και άγιος προστάτης της λεσβιακής
οικονομίας, αναπαύονταν στην καθολική εκκλησία, τη γνωστή σε όλους μας
«Φραγκοκλησιά», στην οδό Ερμού, κάτω από την Αγία Τράπεζα.
Σήμερα αποκαλύπτουμε πως τα λείψανα του αγίου και μετά από όλες τις «νόμιμες και επιβαλλόμενες διαδικασίες που προβλέπονται από τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας για τη μεταφορά Λειψάνων Αγίων», όπως λέει ο κ. Νικόλαος, Καθολικός Αρχιεπίσκοπος Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου, τοποτηρητής της Χίου και Μητροπολίτης παντός Αιγαίου, την επόμενη Κυριακή 14 Φεβρουαρίου θα ήταν στη Μυτιλήνη. Πλην όμως φαίνεται πως ένα τέτοιο σημαντικό γεγονός, όχι μόνο από θρησκευτικής πλευράς αλλά και αναπτυξιακής για τον τόπο μας, προσκρούει στην παράλογη και προσβλητική για την Καθολική Εκκλησία «λογική» κάποιων εμπόρων της οδού Ερμού, γειτόνων του ναού, αλλά προπάντων στην αθάνατη γραφειοκρατία του ελληνικού κράτους…
 |
| Ο π. Μάριος. Μέσα στη σκαλωσιά που καλύπτει την οροφή που έχει υποστεί ζημιές |
Κυριολεκτικά ζωσμένος με σκαλωσιές είναι εσωτερικά ο ναός της
Κοίμησης της Θεοτόκου της Καθολικής Εκκλησίας, στην οδό Ερμού της Μυτιλήνης.
Από πέρυσι τον Ιανουάριο, ένα τμήμα της ψευδοροφής, που είναι αληθινό κόσμημα,
κατέρρευσε. Οι ειδικοί που επισκέφθηκαν το ναό ενημέρωσαν ότι αυτό οφείλεται
στην υγρασία που υπάρχει στο κτήριο, υπάρχει κίνδυνος μάλιστα να αποκολληθεί
και άλλο τμήμα!
Δεδομένου ότι ο ναός χρησιμοποιείται για τις λατρευτικές ανάγκες των Καθολικών Χριστιανών της Μυτιλήνης, έπρεπε άμεσα να ληφθούν όλα τα απαραίτητα εκείνα μέτρα ώστε να προστατευτούν οι εκκλησιαζόμενοι. «Επειδή η δαπάνη δε θα είναι μικρή και μπροστά στην αδυναμία μας να την αντιμετωπίσουμε άμεσα, μεταφέραμε από την Τήνο σκαλωσιές που διατέθηκαν δωρεάν ώστε να παραμείνουν εκεί για όσο διάστημα χρειαστεί και όλο το εσωτερικό του ναού καλύφθηκε με σκαλωσιές», λέει ο κ. Νικόλαος.
Και ξεκίνησε η προσπάθεια για τη συντήρηση του ναού. Η μελέτη επισκευής ολοκληρώθηκε και υποβλήθηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται…
Δεδομένου ότι ο ναός χρησιμοποιείται για τις λατρευτικές ανάγκες των Καθολικών Χριστιανών της Μυτιλήνης, έπρεπε άμεσα να ληφθούν όλα τα απαραίτητα εκείνα μέτρα ώστε να προστατευτούν οι εκκλησιαζόμενοι. «Επειδή η δαπάνη δε θα είναι μικρή και μπροστά στην αδυναμία μας να την αντιμετωπίσουμε άμεσα, μεταφέραμε από την Τήνο σκαλωσιές που διατέθηκαν δωρεάν ώστε να παραμείνουν εκεί για όσο διάστημα χρειαστεί και όλο το εσωτερικό του ναού καλύφθηκε με σκαλωσιές», λέει ο κ. Νικόλαος.
Και ξεκίνησε η προσπάθεια για τη συντήρηση του ναού. Η μελέτη επισκευής ολοκληρώθηκε και υποβλήθηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται…
 |
| Εικόνα του Αγίου Βαλεντίνου |
Αποθήκη…
Ακόμα και χθες μπορούσε κανείς να διαπιστώσει ότι η είσοδος που οδηγεί στο ναό ήταν γεμάτη με χαρτόκουτες, κάτι σαν αποθήκη δηλαδή των γειτόνων επιχειρηματιών. Εικόνα κάθε άλλο, βέβαια, παρά συμβατή με τη χρήση του χώρου, αλλά και την αξία του.
Παρά τούτο όμως, τα
λείψανα επρόκειτο να μεταφερθούν στη Μυτιλήνη, έστω και για λίγες μέρες, φέτος.
«Δεν τα καταφέραμε, αφού η απευθείας ακτοπλοϊκή γραμμή από τις Κυκλάδες στη
Λέσβο που θα επέτρεπε και έναν αριθμό Καθολικών Ελλήνων από τις Κυκλάδες να
έρθουν στη Λέσβο για τη γιορτή του αγίου, δε λειτουργεί. Αλλά και γιατί έμπαινε
ένα πολύ σοβαρό θέμα ασφαλείας των λειψάνων με την κατάσταση που επικρατεί στο
ναό», λέει ο κ. Νικόλαος.
Ο οποίος και
παρουσιάζει μιλώντας στο «Ε» την πορεία επιστροφής του Αγίου Βαλεντίνου στη
Μυτιλήνη, πορεία που όπως λέει ξεκίνησε.
«Το έτος 2001», μας λέει, «ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της εσωτερικής ανακαίνισης του ναού της Μυτιλήνης και εντάθηκαν οι προσπάθειές μας για την επιστροφή των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου. Η συνεργασία μας με τους διαδόχους του π. Τορκουάτο Μορίνι έφερε θετικά αποτελέσματα. Έπρεπε, όμως, να έλθει η κατάλληλη στιγμή για να πραγματοποιηθεί η επιθυμία μας.
Τελικά αποφασίστηκε πολύ αργότερα, το έτος
2007, να επιστραφεί στη Μυτιλήνη ένα τμήμα των Λειψάνων, διότι ήδη η παρουσία
τους στο ναό του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Κλάρας στην πλατεία Βικτωρίας
είχε δημιουργήσει στους νέους ευλαβείς του αγίου μία ευαισθησία που θα
πληγωνόταν.
Τελικά ζητήσαμε να
ξεκινήσουν όλες οι νόμιμες και επιβαλλόμενες διαδικασίες που προβλέπονται από
τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας για τη μεταφορά Λειψάνων αγίων, ώστε τα Ιερά
Λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου να ευρίσκονται στη Μυτιλήνη στις 14 Φεβρουαρίου
2009, ημέρα της εορτής του αγίου.
Όμως, στα μέσα του Ιανουαρίου του 2009 συνέβη
στο ναό η ζημία στην οποία αναφερθήκαμε. Οπότε και δεν ήταν δυνατόν να
μεταφέρουμε τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου στο ναό στη Μυτιλήνη.»
Ακόμα και χθες μπορούσε κανείς να διαπιστώσει ότι η είσοδος που οδηγεί στο ναό ήταν γεμάτη με χαρτόκουτες, κάτι σαν αποθήκη δηλαδή των γειτόνων επιχειρηματιών. Εικόνα κάθε άλλο, βέβαια, παρά συμβατή με τη χρήση του χώρου, αλλά και την αξία του.
 |
| Εικόνα του Αγίου Βαλεντίνου |
 |
| Εικόνα του Αγίου Βαλεντίνου |
«Το έτος 2001», μας λέει, «ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της εσωτερικής ανακαίνισης του ναού της Μυτιλήνης και εντάθηκαν οι προσπάθειές μας για την επιστροφή των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου. Η συνεργασία μας με τους διαδόχους του π. Τορκουάτο Μορίνι έφερε θετικά αποτελέσματα. Έπρεπε, όμως, να έλθει η κατάλληλη στιγμή για να πραγματοποιηθεί η επιθυμία μας.
 |
| Εικόνα του Αγίου Βαλεντίνου |
 |
| Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης στις αρχές του 20ού αιώνα, στην εκκλησία της οδού Ερμού. |
 |
| Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης στις αρχές του 20ού αιώνα,στη «Γαλλική Σχολή» (στη σημερινή οδό Βουρνάζων) |
Στο δρόμο για
τη Μυτιλήνη
Στις 12 Φεβρουαρίου 2009, πριν έναν ακριβώς χρόνο, έγινε η απότμηση από τον Αρχιεπίσκοπο των Καθολικών των Αθηνών, κ. Νικόλαο, τμήματος από τα Λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, υπογράφτηκε ειδικό επίσημο έγγραφο της πράξης αυτής, παρουσία και του ιερατικώς προϊσταμένου του παρεκκλησίου του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Κλάρας, ιερομονάχου καπουτσίνου, π. Γαβριήλ Ριγκέτο, και παρεδόθησαν στον Αρχιεπίσκοπο Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου με την ιδιότητά του τού Αποστολικού Τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Χίου (Χίος, Μυτιλήνη και Σάμος), προκειμένου να τα επαναφέρει στη Μυτιλήνη.
«Το τμήμα αυτό των Λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου και το επίσημο έγγραφο», μας λέει ο κ. Νικόλαος, «φυλάσσονται τώρα στην Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου και συγκεκριμένα στο νησί της Τήνου, αναμένοντας την αποπεράτωση της επισκευής του ενοριακού ναού της Μεταστάσεως της Θεοτόκου, στη Μυτιλήνη, για να επιστρέψουν και να επανατοποθετηθούν κάτω από την Ιερά Τράπεζα.»
Όπως λέει ο κ. Νικόλαος, «δε θελήσαμε να τα μεταφέρουμε τώρα που ο ναός αντιμετωπίζει προβλήματα επισκευής, για να μην υπάρξει έστω και η παραμικρή υπόνοια ότι επιλέξαμε τη χρονική αυτή στιγμή για λόγους σκοπιμότητας και ότι τα Ιερά Λείψανα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για υλικούς και άλλους σκοπούς που δε συνάδουν με την ιερότητα, το σεβασμό και την ευλάβεια των πιστών προς τους αγίους».
«Η επίσημη επιστροφή των Ιερών Λειψάνων», καταλήγει, «θα γίνει με κάθε ιερότητα και λαμπρότητα που αρμόζει σε έναν άγιο μάρτυρα της πίστεως. Μοναδικός σκοπός μας, η ενίσχυση της πίστεως της μικρής ενοριακής κοινότητας των Καθολικών Χριστιανών της Μυτιλήνης και όσων Χριστιανών ξέρουν να τιμούν, σε Ανατολή και Δύση, τους κοινούς αγίους.»
Και όποτε, προσθέτουμε εμείς, αποφασίσει το υπουργείο Πολιτισμού να… «βρει» τη μελέτη επισκευής του ναού και την εγκρίνει. Αλλά και όποτε αποφασίσει η Ελληνική Πολιτεία ότι, ακόμα και σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η συντήρηση μνημείων σαν αυτό της καθολικής εκκλησίας συμβάλλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού των Ελλήνων. Κι όποτε θα ξεπεράσουμε την κρίση, τι άλλο θα έχουμε να επιδείξουμε εξόν από αυτόν τον πολιτισμό;
Στις 12 Φεβρουαρίου 2009, πριν έναν ακριβώς χρόνο, έγινε η απότμηση από τον Αρχιεπίσκοπο των Καθολικών των Αθηνών, κ. Νικόλαο, τμήματος από τα Λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, υπογράφτηκε ειδικό επίσημο έγγραφο της πράξης αυτής, παρουσία και του ιερατικώς προϊσταμένου του παρεκκλησίου του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Κλάρας, ιερομονάχου καπουτσίνου, π. Γαβριήλ Ριγκέτο, και παρεδόθησαν στον Αρχιεπίσκοπο Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου με την ιδιότητά του τού Αποστολικού Τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Χίου (Χίος, Μυτιλήνη και Σάμος), προκειμένου να τα επαναφέρει στη Μυτιλήνη.
«Το τμήμα αυτό των Λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου και το επίσημο έγγραφο», μας λέει ο κ. Νικόλαος, «φυλάσσονται τώρα στην Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου και συγκεκριμένα στο νησί της Τήνου, αναμένοντας την αποπεράτωση της επισκευής του ενοριακού ναού της Μεταστάσεως της Θεοτόκου, στη Μυτιλήνη, για να επιστρέψουν και να επανατοποθετηθούν κάτω από την Ιερά Τράπεζα.»
Όπως λέει ο κ. Νικόλαος, «δε θελήσαμε να τα μεταφέρουμε τώρα που ο ναός αντιμετωπίζει προβλήματα επισκευής, για να μην υπάρξει έστω και η παραμικρή υπόνοια ότι επιλέξαμε τη χρονική αυτή στιγμή για λόγους σκοπιμότητας και ότι τα Ιερά Λείψανα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για υλικούς και άλλους σκοπούς που δε συνάδουν με την ιερότητα, το σεβασμό και την ευλάβεια των πιστών προς τους αγίους».
«Η επίσημη επιστροφή των Ιερών Λειψάνων», καταλήγει, «θα γίνει με κάθε ιερότητα και λαμπρότητα που αρμόζει σε έναν άγιο μάρτυρα της πίστεως. Μοναδικός σκοπός μας, η ενίσχυση της πίστεως της μικρής ενοριακής κοινότητας των Καθολικών Χριστιανών της Μυτιλήνης και όσων Χριστιανών ξέρουν να τιμούν, σε Ανατολή και Δύση, τους κοινούς αγίους.»
Και όποτε, προσθέτουμε εμείς, αποφασίσει το υπουργείο Πολιτισμού να… «βρει» τη μελέτη επισκευής του ναού και την εγκρίνει. Αλλά και όποτε αποφασίσει η Ελληνική Πολιτεία ότι, ακόμα και σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η συντήρηση μνημείων σαν αυτό της καθολικής εκκλησίας συμβάλλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού των Ελλήνων. Κι όποτε θα ξεπεράσουμε την κρίση, τι άλλο θα έχουμε να επιδείξουμε εξόν από αυτόν τον πολιτισμό;
Από τη Ρώμη…
Σύμφωνα με την αγιολογία των Καθολικών, ο πιθανότατα πρεσβύτερος Βαλεντίνος συνελήφθη στη Ρώμη όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κλαύδιος Β΄, ο επονομαζόμενος και Γότθος. Αφού βασανίστηκε, εκτελέστηκε διά αποκεφαλισμού στις 14 Φεβρουαρίου του 268 στην οδό Φλαμίνια. Οι σύντροφοί του τότε περισυνέλεξαν το αίμα του σε ένα γυάλινο φιαλίδιο και έθαψαν το σώμα του μαζί με το γυάλινο φιαλίδιο στις κατακόμβες της Αγίας Πρισκίλλας.
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Παπαδάκης - Περιθωράκης, που έχει γράψει σχετική μελέτη, το νεκρό σώμα του Αγίου Βαλεντίνου, με την πάροδο του χρόνου, κατά κάποιο τρόπο «λησμονήθηκε» ως λείψανο, δεδομένου ότι σχεδόν καθημερινά ενταφιάζονταν σε αυτές τις κατακόμβες και νέοι μάρτυρες και για αρκετούς αιώνες. Η ανάμνηση, όμως, του Μαρτυρίου του Αγίου Βαλεντίνου παρέμεινε ζωηρή, ιδιαίτερα στην τοπική Εκκλησία της Ρώμης.
Το έτος 1815, τη γαλήνη των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου, που «ξεχασμένα» αναπαύονταν στη νεκρόπολη των κατακομβών, διέκοψαν τα βήματα του φύλακα των κατακομβών π. Πέτρου Κόμπι, που έφτασε ακριβώς μπροστά στο σκαλισμένο στο τοίχωμα των κατακομβών τάφο, με τη μισοσβησμένη επιγραφή: ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΣ.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1815, όταν πάπας στη Ρώμη ήταν ο Πίος Ζ΄, ο τότε βικάριός του, καρδινάλιος Ιούλιος ντι Σομάλια, κατόπιν εντολής του ποντίφικα επέτρεψε την αφαίρεση των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου από τις κατακόμβες της Αγίας Πρίσκιλλας. Τα συγκεκριμένα λείψανα δωρίθηκαν στον ιερέα ευγενή Ιωάννη - Βαπτιστή Λονγκαρίνι ντι Σ. Κοστάνζο από το δουκάτο του Ουρμπίνο. Ο ιερέας αυτός ήταν παρεκκλησιάρχης και υμνωδός στο βασιλικό παρεκκλήσι του καθεδρικού ναού του Ispali στη Σεβίλλη της Ισπανίας.
Στη λειψανοθήκη, εκτός από τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, τοποθετήθηκε και το φιαλίδιο στο οποίο οι σύντροφοί του είχαν περισυλλέξει και τοποθετήσει το αίμα του από τον αποκεφαλισμό. Στην ίδια λειψανοθήκη τοποθετήθηκε και μια συνοδευτική περγαμηνή αυθεντικότητας. Στη συνέχεια δε, ασφαλίστηκε με ειδικές μεταξωτές κόκκινες κορδέλες, στερεωμένες και σφραγισμένες με βουλοκέρια της αρμόδιας εκκλησιαστικής αρχής. Εκτός από την προαναφερθείσα εσωτερική περγαμηνή, ας σημειωθεί πως υπάρχουν και εξωτερικά συνοδευτικά έγγραφα, όπου ανάμεσα στ’ άλλα και σύμφωνα με τη μελέτη του Δημητρίου Παπαδάκη - Περιθωράκη πάντα, αναφέρουν ότι: «στο νέο κάτοχο παραχωρείται το δικαίωμα φύλαξής τους, της δωρεάς σε άλλους, της μετακομιδής τους έξω από τη Ρώμη, της έκθεσης και δημόσιας απόδοσης τιμών από τους πιστούς και τοποθέτησής τους σε οποιαδήποτε εκκλησία, ευκτήριο οίκο ή παρεκκλήσι».
Κάπως έτσι και άρχισε το ταξίδι του συγκεκριμένου Αγίου Βαλεντίνου, ενός από τους 18 αγίους της Καθολικής Εκκλησίας με το ίδιο όνομα.
Σύμφωνα με την αγιολογία των Καθολικών, ο πιθανότατα πρεσβύτερος Βαλεντίνος συνελήφθη στη Ρώμη όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κλαύδιος Β΄, ο επονομαζόμενος και Γότθος. Αφού βασανίστηκε, εκτελέστηκε διά αποκεφαλισμού στις 14 Φεβρουαρίου του 268 στην οδό Φλαμίνια. Οι σύντροφοί του τότε περισυνέλεξαν το αίμα του σε ένα γυάλινο φιαλίδιο και έθαψαν το σώμα του μαζί με το γυάλινο φιαλίδιο στις κατακόμβες της Αγίας Πρισκίλλας.
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Παπαδάκης - Περιθωράκης, που έχει γράψει σχετική μελέτη, το νεκρό σώμα του Αγίου Βαλεντίνου, με την πάροδο του χρόνου, κατά κάποιο τρόπο «λησμονήθηκε» ως λείψανο, δεδομένου ότι σχεδόν καθημερινά ενταφιάζονταν σε αυτές τις κατακόμβες και νέοι μάρτυρες και για αρκετούς αιώνες. Η ανάμνηση, όμως, του Μαρτυρίου του Αγίου Βαλεντίνου παρέμεινε ζωηρή, ιδιαίτερα στην τοπική Εκκλησία της Ρώμης.
Το έτος 1815, τη γαλήνη των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου, που «ξεχασμένα» αναπαύονταν στη νεκρόπολη των κατακομβών, διέκοψαν τα βήματα του φύλακα των κατακομβών π. Πέτρου Κόμπι, που έφτασε ακριβώς μπροστά στο σκαλισμένο στο τοίχωμα των κατακομβών τάφο, με τη μισοσβησμένη επιγραφή: ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΣ.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1815, όταν πάπας στη Ρώμη ήταν ο Πίος Ζ΄, ο τότε βικάριός του, καρδινάλιος Ιούλιος ντι Σομάλια, κατόπιν εντολής του ποντίφικα επέτρεψε την αφαίρεση των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου από τις κατακόμβες της Αγίας Πρίσκιλλας. Τα συγκεκριμένα λείψανα δωρίθηκαν στον ιερέα ευγενή Ιωάννη - Βαπτιστή Λονγκαρίνι ντι Σ. Κοστάνζο από το δουκάτο του Ουρμπίνο. Ο ιερέας αυτός ήταν παρεκκλησιάρχης και υμνωδός στο βασιλικό παρεκκλήσι του καθεδρικού ναού του Ispali στη Σεβίλλη της Ισπανίας.
Στη λειψανοθήκη, εκτός από τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, τοποθετήθηκε και το φιαλίδιο στο οποίο οι σύντροφοί του είχαν περισυλλέξει και τοποθετήσει το αίμα του από τον αποκεφαλισμό. Στην ίδια λειψανοθήκη τοποθετήθηκε και μια συνοδευτική περγαμηνή αυθεντικότητας. Στη συνέχεια δε, ασφαλίστηκε με ειδικές μεταξωτές κόκκινες κορδέλες, στερεωμένες και σφραγισμένες με βουλοκέρια της αρμόδιας εκκλησιαστικής αρχής. Εκτός από την προαναφερθείσα εσωτερική περγαμηνή, ας σημειωθεί πως υπάρχουν και εξωτερικά συνοδευτικά έγγραφα, όπου ανάμεσα στ’ άλλα και σύμφωνα με τη μελέτη του Δημητρίου Παπαδάκη - Περιθωράκη πάντα, αναφέρουν ότι: «στο νέο κάτοχο παραχωρείται το δικαίωμα φύλαξής τους, της δωρεάς σε άλλους, της μετακομιδής τους έξω από τη Ρώμη, της έκθεσης και δημόσιας απόδοσης τιμών από τους πιστούς και τοποθέτησής τους σε οποιαδήποτε εκκλησία, ευκτήριο οίκο ή παρεκκλήσι».
Κάπως έτσι και άρχισε το ταξίδι του συγκεκριμένου Αγίου Βαλεντίνου, ενός από τους 18 αγίους της Καθολικής Εκκλησίας με το ίδιο όνομα.
… στη Μυτιλήνη
Για δεύτερη φορά μετά το 1815, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου τα συναντάμε το 1907 στη Μυτιλήνη. Η κοινότητα των Καθολικών της Μυτιλήνης ήταν ευάριθμη τότε, με μέλη που εκκλησιάζονταν ανελλιπώς στον καθολικό ναό στην οδό Ερμού, του οποίου μέχρι και πρόσφατα είχε την επιμελητεία το Μοναχικό Τάγμα των Φραγκισκανών Ελασσόνων, προτού περάσει σήμερα στη διαχείριση του άλλου μοναχικού τάγματος, των επίσης Φραγκισκανών Καπουκίνων. Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης τότε εκκλησιαστικά υπαγόταν στον Καθολικό Επίσκοπο Χίου, και αυτός με τη σειρά του στον Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Σμύρνης.
Πώς έφθασαν τα λείψανα στη Μυτιλήνη παραμένει άγνωστο. Θεωρείται πως με το θάνατο του παρεκκλησιάρχη και ευγενούς Ιωάννου - Βαπτιστού Λονγκαρίνι ντι Σ. Κονστάνζο, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου κληροδοτήθηκαν σε κάποιον από τους οικείους του, ο οποίος με τη σειρά του τα κληροδότησε σε κάποιον απόγονό του, που πιθανότατα θα μετανάστευσε στη Μυτιλήνη περί τα τέλη του 19ου αιώνα.
Γεγονός και μάλιστα βασισμένο σε επίσημα έγγραφα είναι ότι, στις 26 Απριλίου του 1907, ο τότε Καθολικός Αρχιεπίσκοπος Σμύρνης Δομήνικος Μαρέγκος, στη διάρκεια μιας ποιμαντικής του επίσκεψης στη Μυτιλήνη, προέβη - ίσως και μετά από αίτημα - σε αυτοψία και αυθεντικοποίηση των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου. Τα λείψανα είχαν τοποθετηθεί κάτω από το κεντρικό ιερό βήμα του καθολικού ναού της Μυτιλήνης, τα οποία πιθανότατα είχαν δοθεί προς φύλαξη από τον κάτοχό τους στον τότε εφημέριο της Μυτιλήνης.
Στη σύντομη, λοιπόν, έκθεση που ο αρχιεπίσκοπος συνέταξε, αναφέρει: «Στον καθένα ξεχωριστά, και σε όλους εκείνους που θα έχουν ενώπιόν τους αυτή μας την έκθεση, πιστοποιούμε ότι πραγματοποιήσαμε την κεκανονισμένη αυτοψία των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου Μάρτυρα και τα οποία επανατοποθετήσαμε στην ξύλινη λειψανοθήκη τους, εφοδιασμένη με τζάμι και επενδυμένη με έγχρωμο χαρτί. Τη λειψανοθήκη τη σφραγίσαμε καλά και την ασφαλίσαμε με μεταξωτή ταινία, προσεπισφραγίζοντάς την με τη δική μας σφραγίδα.»
Εκτός, όμως, απ’ αυτό το επίσημο αρχιεπισκοπικό ντοκουμέντο αυθεντικοποίησης, σώζεται και ιδιόχειρο σημείωμα του τότε Καθολικού Εφημερίου Μυτιλήνης π. Βίτου - Ροβέρτου, όπου μεταξύ των άλλων επιβεβαιώνεται με ημερομηνία «Μυτιλήνη 1.5.1907» η πραγματοποιηθείσα αυτοψία: «[…] ο Σεβασμιότατος αρχιεπίσκοπος Σμύρνης πραγματοποίησε αυτοψία στα τίμια λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, από τα οποία κράτησε τμήματα προορισμένα για τη Ρώμη, τη Σμύρνη και τη δωρήτρια οικογένεια […]». Τελευταία κάτοχος των τιμίων λειψάνων ήταν η Λουκία Θεοφανοπούλου - Bongigli, η οποία τα δώρισε στον καθολικό ναό της Μυτιλήνης.
Και τα λείψανα ξεχάστηκαν μέχρι το 1990.
Όπως γράψαμε πριν, το έτος 1990, όταν εφημέριος του καθολικού ναού της Μυτιλήνης, υπερήλικας πια, ήταν ο φραγκισκανός μοναχός π. Τορκουάτο Μορίνι αποφάσισε τη μετακομιδή των τιμίων λειψάνων από το ναό της Μυτιλήνης στο ναό Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας των Ιταλών, στην οδό Γκυϊλφόρδου 7, στην Αθήνα. Για πολλούς παραμένει ανεξήγητη η «εχεμύθεια» του τότε εφημερίου Μυτιλήνης π. Τορκουάτο σχετικά με την ύπαρξη αυτών των λειψάνων στο ναό της Μυτιλήνης, την οποία δεν είχε κοινοποιήσει σε κανένα, και μάλιστα σε μια εποχή που η φήμη του Αγίου Βαλεντίνου ως προστάτη των ερωτευμένων είχε αρχίσει να φθάνει στα πέρατα του κόσμου. Κάτι που αν μη τι άλλο θα αποτελούσε και δόξα για τον άδειο και ξεχασμένο καθολικό ναό του στη Μυτιλήνη. Ίσως και να ήθελε ο Μοναχός να μη συνδεθεί ο άγιος με την εμπορικοποίηση που τότε είχε αρχίσει να συνδέεται μαζί του. Έφερε, το λοιπόν, κυριολεκτικά κρυφά τα λείψανα από τη Μυτιλήνη στην Αθήνα. Με κάθε «μυστικότητα», τα τοποθέτησε κάτω από την Αγία Τράπεζα του εσωτερικού παρεκκλησίου του ναού των Ιταλών στην πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα, που έχει τη μορφή ροτόντας και είναι ολομάρμαρη, παρεκκλήσι που τώρα είναι αφιερωμένο στον Άγιο Βαλεντίνο. Το 1994 και μετά το θάνατο του π. Τορκουάτο, η λειψανοθήκη βρέθηκε επιμελώς «κρυμμένη» από το Δημήτριο Παπαδάκη - Περιθωράκη. Ακόμα και το τζάμι της λειψανοθήκης ήταν καλυμμένο με ύφασμα, και το κιβώτιο με τα λείψανα έδιδε την εντύπωση ότι περιείχε μάλλον κάποια ιερά σκεύη, παρά τα λείψανα του πασίγνωστου πλέον σε όλο τον κόσμο Μάρτυρα Βαλεντίνου!
Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης
Στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αλλά και στη Σμύρνη, ήδη από τις αρχές - κυρίως - του 18ου αιώνα, εγκαταστάθηκε πλήθος Ευρωπαίων (Ιταλών, Μαλτέζων, Γάλλων, Ισπανών κ.λπ.) με πολλές ιδιότητες. Των εμπόρων, των ναυτικών, των προξένων, ακόμα και των τυχοδιωκτών. Λόγω των ευμενών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών, ρίζωσαν στην περιοχή. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου, όλοι αυτοί έχαναν την εθνική τους συνείδηση, αλλά και τη γλώσσα τους ξεχνούσαν, αφού βαθμιαία γίνονταν κάτοχοι της Ελληνικής, και αυτήν τη γλώσσα με στοιχεία της δικής τους χρησιμοποιούσαν στις συναλλαγές τους.
Αυτοί ήταν οι περίφημοι φραγκολεβαντίνοι· δηλαδή οι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Εγγύς Ανατολής. Συνδετικός κρίκος όλων των ετερόκλητων αυτών Ευρωπαίων ήταν η κοινή καθολική πίστη, με επίκεντρο τους πολυάριθμους ναούς τους. Το ζήτημα της συγκράτησης αυτών των Ευρωπαίων καθολικών στο δόγμα τους ήταν πρωταρχικό και ανέκαθεν βασάνιζε την ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας, γι’ αυτό και η αποστολή και εγκατάσταση δυτικών Μοναχικών Ταγμάτων στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, εκεί δηλαδή όπου υπήρχε καθολικό στοιχείο.
Οι Ευρωπαίοι αυτοί συνήθως κατοικούσαν σε ιδιαίτερες συνοικίες, τους λεγόμενους φραγκομαχαλάδες. Τέτοιους συναντάμε στη Θεσσαλονίκη, τη Σμύρνη, τη Χίο, τη Μυτιλήνη στην περιοχή του κάτω Κιοσκιού, με δικά τους νεκροταφεία, σχολεία κ.λπ.. Φράγκικο νεκροταφείο υπήρχε και στη Μυτιλήνη, που σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία «κάποια δημοτική αρχή της Μυτιλήνης, για ανεξήγητους λόγους, θεώρησε καλό να ισοπεδώσει και να δημιουργήσει παιδική χαρά!».
Μετά το 1912, όταν και η Μυτιλήνη ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, η καθολική κοινότητα του νησιού συνέχιζε την ύπαρξή της συσπειρωμένη γύρω από το ναό της. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όμως, και κυρίως η μετακατοχική περίοδος με τα τόσα προβλήματα, επέφερε ένα ισχυρό πλήγμα.
Η αναχώρηση του φραγκισκανού μοναχού π. Τορκουάτο Μορίνι στην Αθήνα σήμανε και το ουσιαστικό κλείσιμο του ναού που «λειτουργούσε» πια μόνο για κάποια κηδεία κάποιου από τους ελάχιστους καθολικούς της Μυτιλήνης.
Σήμερα, μία μικρή δυναμική και δραστήρια ομάδα της καθολικής ενοριακής κοινότητας της Μυτιλήνης συνεχίζει να δραστηριοποιείται στο χώρο της ενορίας. Η πνευματική εξυπηρέτηση της καθολικής εκκλησίας της Μυτιλήνης εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από την Καθολική Επισκοπή Χίου και την Ιερά Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου.
Ο αριθμός των γνωστών καθολικών χριστιανών της Μυτιλήνης είναι 57 άτομα, τα οποία βρίσκονται και σε καταλόγους εγγεγραμμένα. Βρίσκονται σκορπισμένα, όμως, σε όλο το νησί της Λέσβου και δύσκολα μπορεί να τους συγκεντρώσει κανείς όλους για τη Θεία Λειτουργία με τον π. Μάριο που έρχεται στη Μυτιλήνη ειδικά για το σκοπό αυτό. Επίσης ο ναός είναι ανοικτός κάθε Κυριακή από τις 11 το πρωί και μία μικρή ομάδα των ενοριτών διαβάζουν το Λόγο του Κυρίου της Κυριακής και τον μελετούν με τη βοήθεια του σχετικού γραπτού κηρύγματος, το οποίο και αποστέλλεται έγκαιρα με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών μέσων.
Πλέον κατά καιρούς, στον καθολικό ναό της Μυτιλήνης τελούνται και άλλα Μυστήρια, όπως του Βαπτίσματος και του Γάμου.
Για δεύτερη φορά μετά το 1815, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου τα συναντάμε το 1907 στη Μυτιλήνη. Η κοινότητα των Καθολικών της Μυτιλήνης ήταν ευάριθμη τότε, με μέλη που εκκλησιάζονταν ανελλιπώς στον καθολικό ναό στην οδό Ερμού, του οποίου μέχρι και πρόσφατα είχε την επιμελητεία το Μοναχικό Τάγμα των Φραγκισκανών Ελασσόνων, προτού περάσει σήμερα στη διαχείριση του άλλου μοναχικού τάγματος, των επίσης Φραγκισκανών Καπουκίνων. Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης τότε εκκλησιαστικά υπαγόταν στον Καθολικό Επίσκοπο Χίου, και αυτός με τη σειρά του στον Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Σμύρνης.
Πώς έφθασαν τα λείψανα στη Μυτιλήνη παραμένει άγνωστο. Θεωρείται πως με το θάνατο του παρεκκλησιάρχη και ευγενούς Ιωάννου - Βαπτιστού Λονγκαρίνι ντι Σ. Κονστάνζο, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου κληροδοτήθηκαν σε κάποιον από τους οικείους του, ο οποίος με τη σειρά του τα κληροδότησε σε κάποιον απόγονό του, που πιθανότατα θα μετανάστευσε στη Μυτιλήνη περί τα τέλη του 19ου αιώνα.
Γεγονός και μάλιστα βασισμένο σε επίσημα έγγραφα είναι ότι, στις 26 Απριλίου του 1907, ο τότε Καθολικός Αρχιεπίσκοπος Σμύρνης Δομήνικος Μαρέγκος, στη διάρκεια μιας ποιμαντικής του επίσκεψης στη Μυτιλήνη, προέβη - ίσως και μετά από αίτημα - σε αυτοψία και αυθεντικοποίηση των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου. Τα λείψανα είχαν τοποθετηθεί κάτω από το κεντρικό ιερό βήμα του καθολικού ναού της Μυτιλήνης, τα οποία πιθανότατα είχαν δοθεί προς φύλαξη από τον κάτοχό τους στον τότε εφημέριο της Μυτιλήνης.
Στη σύντομη, λοιπόν, έκθεση που ο αρχιεπίσκοπος συνέταξε, αναφέρει: «Στον καθένα ξεχωριστά, και σε όλους εκείνους που θα έχουν ενώπιόν τους αυτή μας την έκθεση, πιστοποιούμε ότι πραγματοποιήσαμε την κεκανονισμένη αυτοψία των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου Μάρτυρα και τα οποία επανατοποθετήσαμε στην ξύλινη λειψανοθήκη τους, εφοδιασμένη με τζάμι και επενδυμένη με έγχρωμο χαρτί. Τη λειψανοθήκη τη σφραγίσαμε καλά και την ασφαλίσαμε με μεταξωτή ταινία, προσεπισφραγίζοντάς την με τη δική μας σφραγίδα.»
Εκτός, όμως, απ’ αυτό το επίσημο αρχιεπισκοπικό ντοκουμέντο αυθεντικοποίησης, σώζεται και ιδιόχειρο σημείωμα του τότε Καθολικού Εφημερίου Μυτιλήνης π. Βίτου - Ροβέρτου, όπου μεταξύ των άλλων επιβεβαιώνεται με ημερομηνία «Μυτιλήνη 1.5.1907» η πραγματοποιηθείσα αυτοψία: «[…] ο Σεβασμιότατος αρχιεπίσκοπος Σμύρνης πραγματοποίησε αυτοψία στα τίμια λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, από τα οποία κράτησε τμήματα προορισμένα για τη Ρώμη, τη Σμύρνη και τη δωρήτρια οικογένεια […]». Τελευταία κάτοχος των τιμίων λειψάνων ήταν η Λουκία Θεοφανοπούλου - Bongigli, η οποία τα δώρισε στον καθολικό ναό της Μυτιλήνης.
Και τα λείψανα ξεχάστηκαν μέχρι το 1990.
Όπως γράψαμε πριν, το έτος 1990, όταν εφημέριος του καθολικού ναού της Μυτιλήνης, υπερήλικας πια, ήταν ο φραγκισκανός μοναχός π. Τορκουάτο Μορίνι αποφάσισε τη μετακομιδή των τιμίων λειψάνων από το ναό της Μυτιλήνης στο ναό Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας των Ιταλών, στην οδό Γκυϊλφόρδου 7, στην Αθήνα. Για πολλούς παραμένει ανεξήγητη η «εχεμύθεια» του τότε εφημερίου Μυτιλήνης π. Τορκουάτο σχετικά με την ύπαρξη αυτών των λειψάνων στο ναό της Μυτιλήνης, την οποία δεν είχε κοινοποιήσει σε κανένα, και μάλιστα σε μια εποχή που η φήμη του Αγίου Βαλεντίνου ως προστάτη των ερωτευμένων είχε αρχίσει να φθάνει στα πέρατα του κόσμου. Κάτι που αν μη τι άλλο θα αποτελούσε και δόξα για τον άδειο και ξεχασμένο καθολικό ναό του στη Μυτιλήνη. Ίσως και να ήθελε ο Μοναχός να μη συνδεθεί ο άγιος με την εμπορικοποίηση που τότε είχε αρχίσει να συνδέεται μαζί του. Έφερε, το λοιπόν, κυριολεκτικά κρυφά τα λείψανα από τη Μυτιλήνη στην Αθήνα. Με κάθε «μυστικότητα», τα τοποθέτησε κάτω από την Αγία Τράπεζα του εσωτερικού παρεκκλησίου του ναού των Ιταλών στην πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα, που έχει τη μορφή ροτόντας και είναι ολομάρμαρη, παρεκκλήσι που τώρα είναι αφιερωμένο στον Άγιο Βαλεντίνο. Το 1994 και μετά το θάνατο του π. Τορκουάτο, η λειψανοθήκη βρέθηκε επιμελώς «κρυμμένη» από το Δημήτριο Παπαδάκη - Περιθωράκη. Ακόμα και το τζάμι της λειψανοθήκης ήταν καλυμμένο με ύφασμα, και το κιβώτιο με τα λείψανα έδιδε την εντύπωση ότι περιείχε μάλλον κάποια ιερά σκεύη, παρά τα λείψανα του πασίγνωστου πλέον σε όλο τον κόσμο Μάρτυρα Βαλεντίνου!
Η καθολική κοινότητα της Μυτιλήνης
Στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αλλά και στη Σμύρνη, ήδη από τις αρχές - κυρίως - του 18ου αιώνα, εγκαταστάθηκε πλήθος Ευρωπαίων (Ιταλών, Μαλτέζων, Γάλλων, Ισπανών κ.λπ.) με πολλές ιδιότητες. Των εμπόρων, των ναυτικών, των προξένων, ακόμα και των τυχοδιωκτών. Λόγω των ευμενών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών, ρίζωσαν στην περιοχή. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου, όλοι αυτοί έχαναν την εθνική τους συνείδηση, αλλά και τη γλώσσα τους ξεχνούσαν, αφού βαθμιαία γίνονταν κάτοχοι της Ελληνικής, και αυτήν τη γλώσσα με στοιχεία της δικής τους χρησιμοποιούσαν στις συναλλαγές τους.
Αυτοί ήταν οι περίφημοι φραγκολεβαντίνοι· δηλαδή οι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Εγγύς Ανατολής. Συνδετικός κρίκος όλων των ετερόκλητων αυτών Ευρωπαίων ήταν η κοινή καθολική πίστη, με επίκεντρο τους πολυάριθμους ναούς τους. Το ζήτημα της συγκράτησης αυτών των Ευρωπαίων καθολικών στο δόγμα τους ήταν πρωταρχικό και ανέκαθεν βασάνιζε την ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας, γι’ αυτό και η αποστολή και εγκατάσταση δυτικών Μοναχικών Ταγμάτων στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, εκεί δηλαδή όπου υπήρχε καθολικό στοιχείο.
Οι Ευρωπαίοι αυτοί συνήθως κατοικούσαν σε ιδιαίτερες συνοικίες, τους λεγόμενους φραγκομαχαλάδες. Τέτοιους συναντάμε στη Θεσσαλονίκη, τη Σμύρνη, τη Χίο, τη Μυτιλήνη στην περιοχή του κάτω Κιοσκιού, με δικά τους νεκροταφεία, σχολεία κ.λπ.. Φράγκικο νεκροταφείο υπήρχε και στη Μυτιλήνη, που σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία «κάποια δημοτική αρχή της Μυτιλήνης, για ανεξήγητους λόγους, θεώρησε καλό να ισοπεδώσει και να δημιουργήσει παιδική χαρά!».
Μετά το 1912, όταν και η Μυτιλήνη ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, η καθολική κοινότητα του νησιού συνέχιζε την ύπαρξή της συσπειρωμένη γύρω από το ναό της. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όμως, και κυρίως η μετακατοχική περίοδος με τα τόσα προβλήματα, επέφερε ένα ισχυρό πλήγμα.
Η αναχώρηση του φραγκισκανού μοναχού π. Τορκουάτο Μορίνι στην Αθήνα σήμανε και το ουσιαστικό κλείσιμο του ναού που «λειτουργούσε» πια μόνο για κάποια κηδεία κάποιου από τους ελάχιστους καθολικούς της Μυτιλήνης.
Σήμερα, μία μικρή δυναμική και δραστήρια ομάδα της καθολικής ενοριακής κοινότητας της Μυτιλήνης συνεχίζει να δραστηριοποιείται στο χώρο της ενορίας. Η πνευματική εξυπηρέτηση της καθολικής εκκλησίας της Μυτιλήνης εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από την Καθολική Επισκοπή Χίου και την Ιερά Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου.
Ο αριθμός των γνωστών καθολικών χριστιανών της Μυτιλήνης είναι 57 άτομα, τα οποία βρίσκονται και σε καταλόγους εγγεγραμμένα. Βρίσκονται σκορπισμένα, όμως, σε όλο το νησί της Λέσβου και δύσκολα μπορεί να τους συγκεντρώσει κανείς όλους για τη Θεία Λειτουργία με τον π. Μάριο που έρχεται στη Μυτιλήνη ειδικά για το σκοπό αυτό. Επίσης ο ναός είναι ανοικτός κάθε Κυριακή από τις 11 το πρωί και μία μικρή ομάδα των ενοριτών διαβάζουν το Λόγο του Κυρίου της Κυριακής και τον μελετούν με τη βοήθεια του σχετικού γραπτού κηρύγματος, το οποίο και αποστέλλεται έγκαιρα με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών μέσων.
Πλέον κατά καιρούς, στον καθολικό ναό της Μυτιλήνης τελούνται και άλλα Μυστήρια, όπως του Βαπτίσματος και του Γάμου.
========================================================================
Κεραμιδόγατος
ο μαντουμανταδόρος-(Β.Π)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου