ΕΥΚΛΕΙΔΗ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ:ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ PSI

Δευτέρα 23/1: αδυναμία στην τηλεόραση

Βράδυ στη ΝΕΤ στο πρόγραμμα της Έλλης Στάη. Ο Γιώργος Κύρτσος εξηγεί πόσο θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις του μια μείωση των μισθών. Απαντώ ότι κάτι που είναι ορθολογικό από τη σκοπιά ενός επιχειρηματία, μπορεί να μην είναι ορθολογικό αν το κάνουν όλοι οι επιχειρηματίες ταυτόχρονα. Ένα απλό μάθημα για την έλλειψη συντονισμού σε μια αγοραία οικονομία: η μείωση των μισθών, ιδιαίτερα σε μια ύφεση, ιδιαίτερα όταν την ίδια πολιτική ακολουθούν και οι άλλες οικονομίες αλλού, θα χτυπήσει την αγοραστική δύναμη των εργαζόμενων και άρα τη ζήτηση. Όχι ιδιαίτερα ριζοσπαστικό μάθημα - από τις βασικές συμβολές του Κέυνς στην περίοδο του μεσοπολέμου - αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσει κανείς.

Φεύγοντας από την εκπομπή, με διαπερνά μια αίσθηση του ανικανοποίητου. Δεν θα έπρεπε να αμφισβητήσω την ιδέα ότι μπορούμε να σκεφτόμαστε για μια ολόκληρη οικονομία με όρους μιας επιχείρησης; Πολλά από τα προβλήματα που έχουν βγει στην επιφάνεια μετά την κρίση συνδέονται με αυτήν την άκρως παραπλανητική προσέγγιση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κ. Διαμαντοπούλου που οραματίζεται το πανεπιστήμιο χωρίς διαβουλεύσεις, με διοικητικά συμβούλια αντί για γενικές συνελεύσεις και συγκλήτους, και με μάνατζερ που καταλαβαίνουν μόνο πώς λειτουργούν οι αγορές και οι επιχειρήσεις και που, όπως η ίδια, δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά μεταξύ κατάρτισης και πανεπιστημιακής μόρφωσης. Μια κοινωνία, όμως, θα έπρεπε να έχει πολλές, και διαφορετικές σχέσεις, αξίες, στόχους και μεθόδους. Πώς, όμως, να αναπτύξεις ένα τέτοιο επιχείρημα σε τηλεοπτικό χρόνο;

Τρίτη 24/1: η λιτότητα ως ταγκό

Διαβάζω τα νέα πονήματα του ΔΝΤ για τις υφεσιακές προοπτικές όλο και περισσότερων οικονομιών, και για τις ανησυχίες που εκφράζει για την πολιτική της Ευρωζώνης. Τονίζει τη σημασία να πηγαίνει κανείς με τον «ρυθμό» της ύφεσης. Αυτό που θέλει να πει, νομίζω, είναι ότι η πολιτική λιτότητας δεν μπορεί να μην έχει διαφορετικές ταχύτητες. Μερικές φορές μπορεί να πας γρήγορα, άλλες θα αναγκαστείς να βγάλεις το πόδι από το γκάζι για να πάρει η οικονομία κάποιες ανάσες. Επί πλέον μερικές χώρες (Γερμανία, Βρετανία) θα μπορούσαν να πάρουν το βάρος της αναγκαίας αναπροσαρμογής με λιγότερο περιοριστικές πολιτικές.

Η πολιτική λιτότητας σε ρυθμούς ταγκό. Ο βασικός σκοπός δεν αμφισβητείται, αλλά προτείνεται να έχουμε παραλλαγές; Σου παίρνει την ανάσα η αλαζονεία. Οι σωστοί ρυθμοί πρέπει να επιβληθούν από ένα οικονομικό οργανισμό επί κυβερνήσεων και λαών. Η ιδέα ότι τους σκοπούς και τους ρυθμούς πρέπει να τους συνομολογούν οι λαοί δεν τους περνάει από το μυαλό: οι άνθρωποι του ΔΝΤ θεωρούν ότι παίζουν μόνοι τους. Εξʼ άλλου, όπως τόνισε και η κ. Διαμαντοπούλου, οι εκλογές μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια λαϊκίστικες δυνάμεις, άρα καλύτερα να περιμένουν. Οι διαφοροποιήσεις του ΔΝΤ, ακόμα και όταν ανοίγουν τη συζήτηση για τα ευρωομόλογα, συγχρόνως δουλεύουν για να περιοριστεί το εύρος της ατζέντας. Μόνο η δυναμική συμμετοχή των λαών της Ευρώπης θα μπορέσει να αλλάξει το σκοπό και τους ρυθμούς, για να τους χορέψουμε δηλαδή.

Τετάρτη 25/1: οι αναγκαίες αναγνώσεις

Ξεσπάει το θέμα με το ελλιπές διάβασμα του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Δεν συμμερίζομαι εντελώς τις απαξιωτικές αντιδράσεις. Έχοντας διαβάσει πολλά προηγούμενα προγράμματα («δομικής αναπροσαρμογής») που εφαρμόστηκαν σε διάφορες χώρες του Τρίτου Κόσμου, μπορώ να σας επιβεβαιώσω ότι αυτά δεν έχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Η περίφημη «τεχνογνωσία» του ΔΝΤ θα πρέπει να αφορά την εφαρμογή (την οποία δεν έχω παρακολουθήσει από κοντά – πάντα ευελπιστεί κανείς ότι και η χειρότερη ιδεολογία έχει κάποια υλική βάση). Οι προτάσεις όλες βγαίνουν από το ίδιο καλούπι. Δηλαδή τι φανταζόμαστε; Ότι αν ο Χρυσοχοΐδης ήταν πιο μελετηρός, την άνοιξη του 2010, θα είχε καταλάβει για τίνος πρόκειται και θα είχε ηγηθεί ένα κύμα αντίστασης ενάντια στο μνημόνιο; Δεν είχε μυριστεί τις κοινωνικές καταστροφές που έχουν ακολουθήσει την επέμβαση του ΔΝΤ αλλού; Δεν ήξερε για την κατάρρευση των κομμάτων που φάνηκαν να συμμαχούν με το Ταμείο;

Αμφισβητώ ότι οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ θα είχαν άλλη στάση αν διάβαζαν με μεγαλύτερη προσοχή το Μνημόνιο. Νομίζω θα ήταν πολύ προτιμότερο να διάβαζαν κάποια βιβλία ιστορίας, φιλοσοφίας, ή τέχνης. Πάντα ελπίζει κανείς στη δυναμική της γενικής μόρφωσης να στηρίξει πιο σφαιρικές αντιλήψεις. Ίσως και για αυτό και το νέο πανεπιστήμιο πρέπει να την εγκαταλείψει και να συνδεθεί πιο άμεσα με τις ανάγκες της αγοράς.

Πέμπτη 26/1: ο πατριωτισμός της δραχμής

Συνεχίζεται, διαβάζω, η διαπραγμάτευση με τους πιστωτές μας για το PSI. Το πιο «κρίσιμο» Σαββατοκύριακο, τελικά, δεν ήταν το προηγούμενο όπως πολλοί λέγανε. Δύσκολο να κατανοήσει κανείς πού βρισκόμαστε. Η αρχική πρόβλεψη του ΔΝΤ ότι με το PSI θα φτάναμε στο 2020 σε ένα βιώσιμο χρέος της τάξης του 120% του ΑΕΠ δεν την πιστεύει κανείς πια, ούτε το ίδιο το ΔΝΤ. Η Μέρκελ, λίγο πολύ, αναγνωρίζει ότι η πολιτική σε σχέση με την Ελλάδα απέτυχε. Η ιδέα ότι αν επιτύχουμε λίγο μικρότερο επιτόκιο από τη διαπραγμάτευση θα αλλάξει ριζικά το τοπίο δεν βασίζεται σε καμία τεκμηριωμένη άποψη, που έχω δει εγώ τουλάχιστον. Ακόμα και η ανάλυση του ΔΝΤ κατανοεί ότι η ανάπτυξη αποτελεί το κλειδί για να βγούμε από τον φαύλο κύκλο. Μόνο που δεν εξηγείται πώς θα προκύψει αυτή η ανάπτυξη από τις πολιτικές φιλελευθεροποίησης και τις δομικές αλλαγές, όταν η εμπειρία των προγραμμάτων μας έχει διδάξει ότι η αποχαλίνωση των δυνάμεων της αγοράς οδηγεί στην καλύτερη περίπτωση σε στασιμότητα και κοινωνικές ανισότητες, και, στη χειρότερη περίπτωση, σε αστάθεια. Βέβαια υπάρχουν Έλληνες οικονομολόγοι που ακόμα πιστεύουν ότι λίγο ΕΣΠΑ, και λίγο να φάμε τους φορτηγατζήδες, φτάνει για να δημιουργήσουμε θαύματα. Αλλά από την άλλη, υπάρχουν ακόμα άτομα που πιστεύουν στις χαμένες πολιτείες του πλανήτη Άρη.

Συγχρόνως ο George Soros επιχειρηματολογούσε στο Νταβός ότι η λιτότητα που προωθεί η Γερμανία κινδυνεύει να μας επιστρέψει στις παλαιές καλές εποχές του τριάντα. Τότε τα χρέη των οικονομιών, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξανόταν, όπως και τώρα, λόγω ύφεσης και μείωσης εισοδημάτων. Στη μεταπολεμική εποχή, από την άλλη, ο λόγος χρέος/ΑΕΠ μειωνόταν ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης και του μικρού πληθωρισμού. Καιρός για τους υποψήφιους διάδοχους του ΠΑΣΟΚ να ξεσκονίσουν τα βιβλία της ιστορίας τους.

Βέβαια πάντα υπάρχει η προσδοκία της Μέρκελ ότι θα ξεπεράσουμε, κάπως, τα κύματα της κρίσης και θα φτάσουμε στα ήρεμα νερά του νέου περιοριστικού δημοσιονομικού πλαισίου που θα υιοθετήσουν οι χώρες οικειοθελώς. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, που λένε. Και αν καταρρεύσει το ευρώ, όπως μας θυμίζει ο Soros, δε θα πάνε όλα χαμένα. Οι πιο πλούσιοι Έλληνες, που έχουν ήδη βγάλει τα λεφτά τους έξω, θα μπορέσουν να τα επιστρέψουν για να αγοράσουν δραχμές, και, με το (νέο) υποτιμημένο νόμισμα, να ξεπληρώσουν τα χρέη τους στην εφορία. Ποιος λέει ότι η επιστροφή στη δραχμή δεν αποτελεί πατριωτική λύση;

========================================================

Κεραμιδόγατος 

ο μαντουμανταδόρος-(Β.Π)