ΠΩΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ:ΥΦΕΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Είναι ώρα να αρχίζουμε να αποκαλούμε την υπάρχουσα κατάσταση με αυτό που είναι: ύφεση. Είναι αλήθεια, δεν πρόκειται για μία πλήρη επανάληψη της Μεγάλης Ύφεσης, αλλά αυτό είναι μικρή παρηγοριά. Η ανεργία τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη παραμένει καταστροφικά υψηλή. Ηγέτες και θεσμοί τείνουν, με αυξανόμενους ρυθμούς, να θεωρούνται αναξιόπιστοι. Και οι δημοκρατικές αξίες είναι υπό πολιορκία.

Σε αυτό το τελευταίο σημείο, δεν είμαι κινδυνολόγος. Στο πολιτικό και στο οικονομικό μέτωπο είναι σημαντικό να μην πέσουμε στην παγίδα της “όχι και τόσο κακής” σύγκρισης. Η υψηλή ανεργία δεν είναι εντάξει, απλά γιατί δεν είναι τόσο μεγάλη όσο ήταν το 1933. Οι δυσοίωνες πολιτικές τάσεις δεν πρέπει να αγνοούνται απλά γιατί δεν υπάρχει κανένας Χίτλερ στον ορίζοντα.

Ας μιλήσουμε, συγκεκριμένα, σχετικά με το τι συμβαίνει στην Ευρώπη – όχι γιατί όλα είναι καλά στην Αμερική, αλλά διότι η βαρύτητα των ευρωπαϊκών πολιτικών εξελίξεων δεν είναι ευρέως κατανοητή.

Πρώτα από όλα, η κρίση του ευρώ σκοτώνει το ευρωπαϊκό όνειρο. Το κοινό νόμισμα, το οποίο υποτίθεται ότι θα έδενε τα κράτη μαζί, έχει αντιθέτως δημιουργήσει μία ατμόσφαιρα πικρής δριμύτητας.

Ειδικότερα, οι αξιώσεις για ακόμη σκληρότερη λιτότητα, χωρίς ταυτόχρονες προσπάθειες για τόνωση της ανάπτυξης, έχουν προκαλέσει διπλό κακό. Έχουν αποτύχει (οι Ευρωπαίοι) στην οικονομική πολιτική, χειροτερεύοντας την ανεργία χωρίς να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη. Μία ευρεία ύφεση στην Ευρώπη δείχνει τώρα πιθανότερη, ακόμη και εάν η απειλή της χρηματοοικονομικής κρίσης περιοριστεί. Και έχουν προκαλέσει τεράστια οργή, με πολλούς Ευρωπαίους να είναι έξαλλοι με αυτό που είναι αντιληπτό, δίκαια ή άδικα, καθώς ένα βαρύ χέρι ασκεί την εξουσία της γερμανικής ισχύς.

Κανένας γνώστης της ιστορίας της Ευρώπης δεν μπορεί να κοιτάξει σε αυτή την αναζωπύρωση της εχθρότητας χωρίς να τον πιάσει ρίγος. Ακόμη, μπορεί να υπάρχουν χειρότερα πράγματα που θα συμβούν.

Οι δεξιοί λαϊκιστές είναι σε άνοδο από την Αυστρία, όπου το κόμμα Ελευθερίας (του οποίου ο ηγέτης συνήθιζε να έχει επαφές με νεοναζί) βρίσκεται πολύ κοντά στις δημοσκοπήσεις με τα ήδη υπάρχοντα κόμματα, μέχρι τη Φινλανδία, όπου το αντιμεταναστευτικό κόμμα των Αληθινών Φινλανδών είχε μία ισχυρή παρουσία στις εκλογές του τελευταίου Απριλίου. Και αυτές είναι πλούσιες χώρες, που οι οικονομίες τους τα έχουν πάει αρκετά καλά. Τα πράγματα φαίνονται περισσότερο δυσοίωνα στις φτωχές χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

Τον προηγούμενο μήνα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης έδωσε στη δημοσιότητα τεκμηριωμένα στοιχεία, με μία ραγδαία πτώση της κοινής γνώμης για τη δημοκρατία, στις νέες χώρες της Ε.Ε., τα κράτη που εισήλθαν στην Ένωση μετά την πτώση του Βερολίνου. Χωρίς να εκπλαγούμε, η απώλεια της πίστης στη δημοκρατία είναι μεγαλύτερη στις χώρες που υποφέρουν από βαθύτερη οικονομική βουτιά.

Και τουλάχιστον σε μία χώρα, την Ουγγαρία, οι δημοκρατικοί θεσμοί υπονομεύονται όπως είπαμε.

Ένα από τα κυριότερα κόμματα της Ουγγαρίας, το Jobbik, είναι ένας εφιάλτης από την δεκαετία του 1930. Ήταν ένα κόμμα εναντίον των Ρομά, αντισημιτικό, και ακόμη είχε και παραστρατιωτικό στρατό. Αλλά η άμεση απειλή έρχεται από το Fidesz, το κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα.

Το κόμμα Fidesz στηρίζεται πάνω σε αλληλεπικαλυπτώμενα μέτρα ώστε να καταπιέσει την αντιπολίτευση. Ένας προτεινόμενος εκλογικός νόμος δημιουργεί “πειραγμένες” εκλογικές περιφέρειες, σχεδιασμένες έτσι ώστε να είναι σχεδόν απίθανο για τα άλλα κόμματα να σχηματίσουν κυβέρνηση. Η δικαστική ανεξαρτησία κινδυνεύει, και τα δικαστήρια απαρτίζονται από πιστούς οπαδούς του κόμματος. Τα κρατικά ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κομματικούς οργανισμούς. Και ένα προτεινόμενο συμπληρωματικό άρθρο αποτελεσματικά θα ποινικοποιήσει το ηγετικό αριστερό κόμμα.

Η Ευρώπη χρειάζεται να ξανασκεφτεί τις αποτυχημένες οικονομικές πολιτικές της. Εάν δεν το πράξει, θα κατρακυλήσουν περισσότερο σε ζητήματα δημοκρατίας – και η κατάρρευση του ευρώ ίσως είναι η τελευταία ανησυχία τους.

Ο Paul Krugman είναι νομπελίστας οικονομολόγος και αρθρογράφος στους New York Times

================================================================== 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ

Κεραμιδόγατος 

ο μαντουμανταδόρος-(Β.Π)