Τόσο διαφορετικοί και τόσο ίδιοι. Ο
Ρούσσος Βρανάς, που έφυγε στα 62 του, και ο Χρόνης Μίσσιος, που τον ακολούθησε
λίγες μέρες αργότερα, στα 82 του αυτός. Τους χώριζαν ηλικιακά 20 χρόνια. Τόσο
διαφορετικοί και τόσο ίδιοι. Γιατί τους ένωναν οι ίδιες λαχτάρες για τον
άνθρωπο και για τον κόσμο, το ίδιο ανυποχώρητο πείσμα με εντελώς διαφορετικό
τρόπο. Είχα την ευλογία να τους γνωρίσω και τους δύο. Λιγότερο τον Χρόνη Μίσσιο
(παρ' ότι με συγκλονίζει η κοινότητα της γενέθλιας πόλης, της Καβάλας), περισσότερο
τον Ρούσσο Βρανά, με τον οποίο κάναμε και παρέα πριν αποτραβηχτεί (αν και
τέτοιοι άνθρωποι δεν "αποτραβιούνται" ποτέ) στην αγαπημένη μου Σύρο.
Από τη μια ο νεότερος: ο Ρούσσος Βρανάς. Γαλήνιος, ευγενής (και όχι ευγενικός
απλώς), εξαιρετικά πολυμαθής, χωρίς να το επιδεικνύει, γενναιόφρων στην
κατανόηση του όλου άλλου, γόνος μιας πολύτιμης σιωπής που κατακτήθηκε με κόπο,
αλλά και με ιδιοσυστασία χαρακτήρα, γενναίος στο να αφήνει χώρο και τρόπο στον
άλλον, με λίγα λόγια ένα κόσμημα του ανθρώπινου γένους. Το να συμπληρώσω ότι
υπήρξε σέμνυμα και εγκαύχημα της δημοσιογραφικής ιδιότητας, μοιάζει με
αξιολογική μιζέρια, σχεδόν χυδαία μέσα στην ολιγότητά της. Α, ναι. Να μην
ξεχάσω το βλέμμα του. Αυτό το βλέμμα της διεισδυτικής γλυκύτητας και της υψηλής
ποιότητας καλοσύνης. Αυτό το ήσυχο βλέμμα της απέραντης αυτάρκειας, χωρίς ίχνος
αυταρέσκειας. Ο Ρούσσος Βρανάς ήταν ένας ήσυχος άνθρωπος με συνείδηση κεραυνού.
Κι από την άλλη ο συμπατριώτης μου, ο
Χρόνης Μίσσιος. Άλλη στόφα. Μάτι τσακμακόπετρα και γνώμη λεπίδι. Άμεσος. Έξω
άνθρωπος. Με το πείσμα εκείνου που τόσα χρόνια "έσω" εγκλεισμού δεν
κατάφεραν να λυγίσουν το "έξω" της ύπαρξής του. Πιτσιρικάδες και οι
δυο με τον Ρούσσο, όταν τους έκλεισαν στη φυλακή. Στα 17 του ο Χρόνης, στα 18
του ο Ρούσσος. Απλώς, σε διαφορετικές τραγωδίες, με τον Χρόνη να υπερέχει κατά
πολύ σε χρόνια εγκλεισμού. Χρόνια, όχι χρόνο. Γιατί είναι άλλη η διάσταση του
καιρού κι άλλη η διάσταση του χρόνου. Άλλωστε ο Χρόνης Μίσσιος υπήρξε
θανατοποινίτης. Κι αυτή η διάσταση του χρόνου, έστω για μια μέρα μόνο, δεν
γίνεται να περιγραφεί και να αντικατασταθεί με όλα τα χρόνια της ζωής σου.
Μεγάλωσα με τέτοιους ανθρώπους και
υποψιάζομαι, απλώς υποψιάζομαι, ότι ξέρω τι λέω. Απλό παράδειγμα: ο Χρόνης
Μίσσιος αναφέρει τον Μανόλη Αναγνωστάκη, πως του έμαθε γράμματα το διάστημα που
ήταν θανατοποινίτες στο Γεντή Κουλέ. Εκείνο το διάστημα, επίσης 18 χρόνων,
καταδικασμένη κι αυτή σε θάνατο, στην ίδια μεγάλη δίκη του ΕΑΜ Θεσσαλονίκης
μαζί με τον Μανόλη Αναγνωστάκη, ήταν η καλύτερη φίλη της μητέρας μου, Ελένης
Αγγελίδου - Καναβούρη, μετέπειτα παιδίατρός μου και μέχρι σήμερα πολύτιμος
άνθρωπος στη ζωή μου, Μαίρη Γεωργοπούλου - Ιωαννίδου. Συμπληρώνω ότι με τη
μητέρα μου, που δεν ζει πια, γνωρίστηκαν και συνδέθηκαν με φιλία ολόκληρης ζωής
μέσα στη φυλακή. Γερή σκευή της αλληλίας των ανθρώπων, που τους χρειάστηκε
πολλές φορές. Η ίδια σκευή χρειάζεται και σήμερα (και ίσως περισσότερο αύριο),
αλλά το θέμα είναι το κατά πόσο τη διαθέτουμε, πέρα από εξαγγελίες,
προγραμματικές δηλώσεις και πολιτικές επάρκειες. Ας είναι άλλης συζήτησης θέμα.
Λοιπόν, ο Χρόνης Μίσσιος. Ένα
μέγεθος. Πέρα και από τα συγκλονιστικά που έγραψε. Μια οντότητα -θέλω να πω
σύγκρισης- ώστε να προκύψει κρίση και επομένως γνώση και επομένως θεωρία και
επομένως πράξη και επομένως πάλι από την αρχή σ' αυτόν τον ατελεύτητο αγώνα για
έναν καλύτερο κόσμο με την οδύνη τόσου και τόσου έρωτα που άλλοτε λέγεται σώμα,
άλλοτε σωματικό μαρτύριο κι άλλοτε μοναξιά μέσα στο σώμα σαν το σκυλί το
πεινασμένο για φεγγάρι στη χάση του. Δηλαδή, αν κάτι καίριο και αρίφνητο μας
άφησε ο Χρόνης Μίσσιος, είναι η επιτομή του όρου λαϊκότητα. Μια λαϊκότητα που
απολύτως δεν στέργει στις χυδαιοποιήσεις της και στους ταξικούς ανασκολοπισμούς
της άλλοτε από τα δεξιά και άλλοτε -ναι, ο Χρόνης γενναία το είπε- δυστυχώς από
τα αριστερά. Με άλλα λόγια, αν κάποτε τα πράγματα αποκτήσουν την πραγματική
τους υπόσταση και την πραγματική τους διάσταση στο κοινώς εννοείν τον κόσμο, ο
Χρόνης Μίσσιος θα είναι ένας μεγάλος λαϊκός συγγραφέας και ένας μεγάλος λαϊκός
άνθρωπος. Ως υψηλή αισθητική κατηγορία εννοώ και όχι ως παρηγορητική αστική
θωπεία υποτιμητικής αξιολόγησης. Αλλά ώς τότε χρειάζεται αγώνας. Μέσα κι έξω.
Πολύς, ακραία πολύς, αγώνας.
Αυτόν τον ίδιο αγώνα, από τη δική του
οπτική, έδωσε ο Ρούσσος Βρανάς. Διανοούμενος εξαιρετικά υψηλής ποιότητας.
Άνθρωπος πολιτικής εμπροσθοφυλακής που προκύπτει από αισθητική και ηθική
ορθοφροσύνη και σπάνια ορθοστασία σε όλους τους όρθρους και τους γλυκύτατους
εσπερινούς της αχειροποίητης σκέψεως. Ένας άνθρωπος υγρός και ευθυτενής.
Ας είναι ανέσπερο το χώμα τους. Κι
όσο για μας; Ας προσπαθήσουμε πολύ, πάρα πολύ, ώστε κάποτε στ' αλήθεια να μας
λείπουν. Αυτό -λέω- θα ήταν μια λύπη αντάξια.
========================================================
Κεραμιδόγατος
ο μαντουμανταδόρος-(Β.Π)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου